Locatie: Leiden
Opgeleverd: 2022
Opdrachtgever: Fairtree Capital
Programma: 37 appartementen

Garenmarkt 1A Leiden

Appartementen in de eerste Leidse voormalige meisjesschool

Op 12 januari 1807 ontploft een vrachtschip met 37 ton aan buskruit in het stadscentrum. De klap vaagde in één keer 218 huizen weg. Door geldgebrek werd er lange tijd niet gebouwd op de locatie, waardoor de benaming de Grote Ruïne ontstond. In 1879 werd door de Leidse gemeenteraad besloten om de eerste Hogere Burgerschool (HBS) voor meisjes in Leiden op te richten. Deze werd in 1882 – 1883 gerealiseerd naar ontwerp van de Leidse stadsarchitect J.W. Schaap als eerste gebouw op de locatie van de Grote Ruïne. Het pand is cultuurhistorisch gezien een belangrijke representatie van de emancipatie in gelijke rechten voor (Leidse) vrouwen.

Fotografie: Jaro van Meerten & Toth

In opdracht van Fairtree Capital is Van Manen aan de slag gegaan om de voormalige school her te bestemmen naar 37 appartementen. De uitdaging is vooral om de monumentale kernwaardes zo goed mogelijk te verenigen met het gewenste comfortniveau van de appartementen. De hoge lokalen lenen zich goed voor de invoeging van entresols. Hierdoor ontstaan spannende en unieke appartementen. Door deze verticaal te koppelen ontstaat er een woonprogramma dat respectvol inhaakt op de bestaande waardes van het rijksmonument.

Het eclectische pand uit 1883 richt zich vooral richting de Garenmarkt. Een symmetrische gevel met een middenrisaliet geflankeerd door hoekpilasters. Het middenrisaliet is extra geornamenteerd met architraven rondom de vensters, teksten in kunststeen en een buste van een jonge vrouw in de gemetselde timpaan. In 1932 is het pand uitgebreid aan de Raamsteeg zijde. Met de rationalistische architectuurstijl is toentertijd gekozen voor het geheel eigentijds uitvoeren van de uitbouw. Dit contrastrijke beeld is onder andere in stand gehouden door het pand aan de binnenzijde te isoleren met voorzetwanden. De bestaande aluminium ramen zijn vervangen door houten ramen naar de oorspronkelijke detaillering, maar met hedendaags monumentenglas. Hiermee is de gevel weer in ere hersteld naar de oorspronkelijke uitstraling.

Een belangrijk element van de oorspronkelijke uitstraling is het kleurenpalet van het schilderwerk. Door middel van ‘Historisch Stadsbeeld’ stimuleert de gemeente Leiden het kleurherstel van schilderwerk met als doel om de historische binnenstad nog aantrekkelijker te maken. Sprekende kleuren die de diversiteit in het stadsbeeld terugbrengen. De eerste stap in het achterhalen van de historische kleuren. De kleurenladders (oude verflagen) in combinatie met archieffoto’s hebben geresulteerd in een kleurenadvies. Een verrassend kleuradvies in bruintinten voor de referentie naar steen- en eikenhoutkleuren. Na beoordeling van de proefvlakken is er een definitieve keuze gemaakt in de historische kleuren die het eclectische pand nog meer laten spreken.

De geornamenteerde algemene ruimtes met natuurstenen trappen, architraven, lambriseringen en geprofileerde plafonds zijn daar waar nodig hersteld. In de appartementen zijn maatwerk trappen ontworpen die naadloos overgaan in de balustrade van de entresol verdieping. Deze dragen in combinatie met het open balklaag plafond van de entresol dragen in grote mate bij aan de ruimtelijke beleving van de voormalige leslokalen.